پس از گذشت سه سال و نیم از شلیک موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به هواپیمای اوکراینی و کشته شدن ۱۷۶ سرنشین پرواز پی‌اس ۷۵۲، سرانجام دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه اعلام کرد شکایت حقوقی چهار کشور کانادا، بریتانیا، سوئد و اوکراین علیه دولت جمهوری اسلامی ایران در دبیرخانه دیوان ثبت شده است.

دبیرخانه دیوان دادگستری لاهه (ICJ) روز چهارشنبه پنجم ژوییه (۱۴ تیر) در بیانیه‌ای اعلام کرد کشورهای کانادا، سوئد، اوکراین و بریتانیا به‌طور مشترک از دولت جمهوری اسلامی ایران به‌دلیل اقدام‌های غیرقانونی‌اش علیه ایمنی هواپیمایی مسافری و نقض تعهدهایش طبق کنوانسیون بین‌المللی هوانوردی مونترال (۱۹۷۱) شکایت کردند.

بر اساس مقررات سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی، در صورتی که اختلاف‌ میان اعضا در چارچوب سازوکارهای حقوقی این سازمان حل‌وفصل نشود، دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه صلاحیت رسیدگی دارد.

دیوان دادگستری لاهه عالی‌ترین مرجع قضایی سازمان ملل متحد است که به شکایت‌های حقوقی دولت‌ها علیه یکدیگر رسیدگی می‌کند. در دیوان دادگستری لاهه، افراد حقیقی یا مقام‌های نظامی و غیرنظامی جمهوری اسلامی ایران محاکمه نخواهند شد، بلکه شکایت حقوقی علیه دولت جمهوری اسلامی ایران مطرح است که عضو سازمان

در همین حال، سایمون شرکلیف، سفیر بریتانیا در تهران، روز چهارشنبه در پیامی در شبکه اجتماعی توییتر حکومت ایران را متهم کرد که در پاسخگویی و پرداخت غرامت به بازماندگان شلیک موشکی سپاه پاسداران به هواپیمای اوکراینی کوتاهی کرده است. به‌ نوشته سفیر بریتانیا در تهران، آن کشور همراه با کانادا و سوئد و اوکراین «متعهد به پیگیری شفافیت، عدالت، و پاسخگویی در این مورد در حق قربانیان و خانواده‌های آنان است.»

بیشتر ۱۷۶ قربانی پرواز پی‌اس ۷۵۲ هواپیمای اوکراینی، که در بامداد روز ۱۸ دی‌ ۱۳۹۸ در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی تهران سرنگون شد، شهروندان این چهار کشور بودند.

ثبت رسمی شکایت از دولت جمهوری اسلامی ایران در دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه یک هفته پس از پایان مهلت شش ماهه و پاسخ‌ ندادن مقام‌های جمهوری اسلامی به نمایندگان این چهار کشور و سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری صورت گرفت.

هم‌زمان، انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ نیز ضمن تکرار این خبر اعلام کرد قرار است عصر روز چهارشنبه به وقت تورنتو در شرق کانادا نشست ویژه‌ای با حضور اعضای خانواده‌ها، مقام‌های دولتی، و حقوق‌دانان در آن شهر برگزار شود.

انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ در ابتدای بیانیه‌ای که روز چهارشنبه منتشر شد نوشتند: «۴۲ ماه از سرنگون کردن یک هواپیمای مسافربری در آسمان تهران گذشت. ۱۷۷ نفر را کشتند، به پیکرشان بی‌احترامی کردند، چمدان‌شان را دزدیدند، سه روز دروغ گفتند و در نهایت در دادگاهی بی‌صلاحیت مردی بی نام و نشان را به جرم سهل‌انگاری و تمرد از دستور به ۱۰ سال زندان محکوم کردند.»

به‌نوشته انجمن خانواده‌های جان‌باختگان هواپیمای اوکراینی،  هرگونه فشار بین‌المللی به جمهوری اسلامی که بیش از چهار دهه قتل و کشتار را در کارنامه‌ی خود خواهد کرد در نهایت به سود جنبش دموکراسی‌خواهی در ایران تمام خواهد شد.

مقام‌های دولتی و نظامی و قضایی جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده‌اند که شلیک موشک سپاه به هواپیمای اوکراینی «خطای انسانی» بوده است. به همین منظور، رسانه‌های دولتی ایران و مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی سرنگونی هواپیمای اوکراینی را «سانحه» توصیف کرده‌اند.

در حالی که دیوان دادگستری لاهه پرونده شکایت از دولت جمهوری اسلامی ایران را باز کرده است، رسانه‌های دولتی ایران چهارشنبه هفته گذشته اعلام کردند که جمهوری اسلامی ایران شکایت جداگانه‌ای علیه دولت کانادا در دیوان لاهه ثبت کرده است. جمهوری اسلامی مدعی است که دادگاه‌های داخلی کانادا مصونیت حقوقی-دیپلماتیک دولت ایران را نقض کرده‌اند.